Du lịch Đà Lạt không chỉ làm mê mẩn du khách bằng những cảnh đẹp lãng mạn của thành phố ngàn hoa, khí hậu quanh năm mát mẻ trong lành mà còn làm ấm lòng bởi những món ăn ngon khổ thể không nếm thử. Những món ăn Đà lạt không quá cầu kỳ hay đắt đỏ nên không cần ăn những nhà hàng sang trọng mà có thể ăn ngay ở những quán bên đường, ngồi thưởng thức thoải mái nói chuyện, cười đùa cùng bạn bè. Món ăn được nhiều khách ăn khi ngồi ở đây là món xắp xắp. Nghe tên gọi khá đặc biệt nhưng cái tên này không biết bao nhiêu khách biết đến, bao nhiêu người không thể quên được hương vị của nó.
Đi du lịch Đà Lạt bốn mùa trong năm, du khách đều có thể thưởng thức món xắp xắp trong cái thi vị của phố núi. Nếu bạn là người không thích vào những nhà hàng sang trọng để thưởng thức món ăn, mà chỉ muốn lân la những hàng quán, lòng lề đường, để tìm kiếm sự đa dạng trong thú ẩm thực, hoặc đơn giản chỉ là thoả mãn niềm vui ăn vặt thì khi đến đây, bạn không thể nào bỏ qua món xắp xắp Đà Lạt, một món ăn vặt có thể nói là bất hủ mà không nơi nào ăn ngon như ở Đà Lạt.
Có lẽ không chỉ Đà Lạt có món này nhưng có lẽ chỉ Đà Lạt mới ngon một cách kỳ diệu như vậy. Món ăn độc đáo này rất đơn giản nhưng không hiểu sao nó lại không phổ biến ở nhiều tỉnh thành trên cả nước mà chỉ ở Đà Lạt, món ăn này mới được đông đảo người dân ưa thích đến như vậy. Xắp xắp Đà Lạt được làm từ đu đủ non nạo thành những sợi nhỏ, dài. Trước khi làm cũng cần chọn đu đủ thật kỹ lưỡng, phải là những quả đu đủ đã đủ lớn, nhưng không chín quá, ăn giòn, xốp. Đu đủ nạo ra được ngâm nước muối cho mềm, sợi đu đủ dai vớt lên cho ráo nước rồi bắt đầu chế biến. Đĩa xắp xắp không quá to, để đu đủ được chuẩn bị trước xuống trước, cho thịt lên. Thịt gồm thịt ò, gan bò nấu với ngũ vị, vừa vặn, dai dai có màu vàng nâu. Lá quế thơm cắt nhỏ rắc lên, thêm chút lạc rang giã rồi tưới nước dùng chua ngot lên. Khi ăn có vị ngọt, mặn, chua cùng mùi thơm lá quế, lạc rang thật khó mà không thử khi đến Đà Lạt mà không ăn thử.
Đu đủ xanh, phổi bò, đậu phộng, rau quế, …
Món này đến giờ chưa ai giải thích nổi vì sao có tên xắp xắp, chỉ biết ăn vặt cũng khoái mà nhậu cũng khoái!
Chỉ còn biết miêu tả: hấp dẫn! Mắm me, đu đủ giòn sừn sựt, đậu phộng giòn tan thơm bùi béo, phổi bò (heo), gan heo rim kỹ thơm mùi ngũ vị hương, ớt cay…! Vừa ăn vừa hít hà … trời thì lành lạnh … Duyên hết biết !
Không thể thiếu rau quế, thiếu là mất ngon ngay. Đu đủ thì bào bằng dao hai lưỡi cũng được, nạo bằng bàn nạo cũng được. Xắt bằng dao hai lưỡi thì sợi đu đủ cứng và lồng khồng hơn là nạo. Nạo sẽ ra sợi mềm nhưng giòn, và khi gắp bỏ vào đĩa trông gọn ghẽ hơn, mà cũng lợi cho người ăn hơn vì phải được gắp nhiều mới cảm thấy đầy đặn.
Không có rau quế là không đúng kiểu …
Đu đủ gọt bằng dao hai lưỡi …
Đu đủ nạo lông bông …
Nhân ăn cùng đu đủ làm bằng phổi bò (heo), ướp ngũ vị hương, mắm, tỏi, chút đường, rim thật kỹ… Cực nhất khâu này đấy! Phải chọn phổi trắng, bóp rửa kỹ, cắt miếng bằng bàn tay, mỏng nửa đốt ngón tay, rửa lại cho đến khi nước trong veo mới ướp; sau đó rim cho khô, cắt nhỏ bằng cỡ chiếc đũa rồi rim tiếp cho đến khi khô và đen nhánh là được !
Mắm me, đậu phộng, tương ớt…thêm vào, cay cay mới ngon !
Thỉnh thoảng khi đi chợ Đà Lạt, nếu không vội về mình hay nhẩn nha đứng xem mấy dì bào đu đủ xanh để làm xắp xắp, thiệt là đã con mắt!
Đu đủ xanh ở chợ Đà Lạt để nạo (gọt) làm xắp xắp.
Món xắp xắp này, hình như chỉ Đà Lạt có. Mấy lần đi nơi khác mình cũng hay liếc liếc kiếm coi có không mà không thấy. Chỉ thấy món gỏi khô bò đu đủ, ăn không mấy quen.
Các công đoạn trên để làm nên món xắp xắp Đà Lạt truyền thống, và thường thì nhiều người vẫn thích ăn theo kiểu như vậy. Đến bây giờ, khi món ăn đã quá phổ biến ở Đà Lạt, nhiều chỗ còn cho thêm đậu phộng, thêm các miếng phồng tôm dạng sợi,… cùng nhiều thứ khác để làm mới lạ thêm cho món ăn.
Hiện nay, rất nhiều cung đường ở Đà Lạt có bán xắp xắp rất ngon. Khách du lịch Đà Lạt có thể tìm đến các khu vực như Bờ hồ Xuân Hương khu vực phía trước khu vui chơi giải trí, chỗ cho thuê đạp vịt vào các buổi chiều, hoặc đến khu vực công viên Yersin cũng có bày bán. Một số quán ăn như quán Trúc Vàng tại hẻm Thông Thiên Học, hay quán ở đường Bà Triệu cũng có bán rất ngon.
(Tổng hợp theo Internet)
