Uống trả là một phần quan trọng trong văn hóa lối sống của người Việt Nam trải qua bao đời. Và văn hóa uống trả mỗi vùng miền lại càng được ưa chuộng hơn. Không giống như trà đạo Nhật Bản hay là trà Trung Hoa, trà Việt Nam mang một nét độc đáo riêng trong nghệ thuật thưởng thức.
Văn hóa người Việt phản ánh một phần thông qua thói quen uống trà mang những nét tinh hoa độc đáo riêng biệt, góp phần làm phong phú hơn văn hóa uống trà của thế giới. Người Việt Nam luôn luôn tự hào về kỹ thuật pha ướp trà rất tỉ mỉ và cách thưởng thức trà tinh tế. Một tour du lịch văn hóa tới các vùng miền Việt Nam để thưởng thức trà và tìm hiểu ý nghĩa sâu xa trong văn hóa thưởng trà của từng vùng miền là một trải nghiệm lý thú cho cả khách du lịch trong nước và nước ngoài.
Ở nước ta, văn hóa uống trà đã tồn tại suốt một khoảng thời gian dài, Người việt Nam đã biết đến cây trà từ rất sớm, hơn nhiều quốc gia trên thế giới. Theo tài liệu nghiên cứu, dấu tích của lá và cây chè hóa thạch được tìm thấy ở Phú Thọ. Cây chè được dự đoán đã xuất hiện từ thời kỳ đồ đá mới – Văn hóa Hòa Bình. Cho đến nay, ở tỉnh Yên Bái có một rừng chè hoang dại khoảng 40000 cây chè. Những cây chè cổ thụ to đến mức 3 người ôm không xuể. Một số kết luận khoa học xác định rằng Việt Nam là một trong những cái nôi cổ nhất của cây chè trên thế giới.
Chè Việt Nam có thể phân thành 3 loại: Trà Hương, Trà Mạn và Trà Tươi. Trà hương là loại trà của người Việt Nam. Người Việt từ xưa đã thích thưởng thức các loại trà có hương thơm dễ chịu từ những loài hoa, có thể kể đến là hoa nhài và hoa sen. Trà mạn phổ biến hơn và là loại trà đơn giản mà không ướp hương nhưng vẫn được đánh giá cao trong sự tinh tế trong cách thưởng thức. Trà Man có cách thưởng thức khá cầu kỳ và phức tạp, với nhiều tiêu chí về chất lượng chè, nước, ấm trà, cách thức pha, và nhấm nháp. Trà Man được phân loại thành hai loại chính là trà Trung Quốc, và trà thiền. Trà Trung Quốc được thưởng thức theo phong cách uống trà của Trung Quốc. Trong khi đó, trà thiền lại được thưởng thức theo phong cách vừa uống trà vừa thiền định. Người thưởng thức tận dụng lợi thế của trà để tìm đến sự thư thái, thoải mái trong tâm hồn. Trà thiền còn nhằm mục đích giáo dục con người.
Tuy nhiên, uống chè tươi vẫn là cách thưởng thức trà cổ xưa nhất của người Việt. Lá trà tươi được rửa sạch, vò nhẹ, cho vào nồi và đun sôi. Người ta thưởng sử dụng một bát khá lớn để uống trà thay vì dùng ly. Trong các ngôi làng cổ, những gia đình thường xuyên pha trà, dùng nước trà tươi để mời khách khứa. chè tươi làm cho mối quan hệ hàng xóm láng giềng ở nông thôn gắn kết và gần gũi với nhau hơn. Cách pha chè tươi cũng giống như chè khô, chè được chao qua một lần nước xôi cho bớt chát rồi đổ nước vào lần thứ 2 để ướp, sau khoảng 3-5 phút là có thể sẵn sàng để thưởng thức.
Trên hành trình dài của mình nếu bạn dưng chân ở một nơi nào đó và được người dân địa phương mời một tách trà thì quả là một hạnh phúc giản dị và ý nghĩa. Sự phong phú của Việt Nam được phản ánh qua nước trà màu vàng và màu xanh lá cây, và hương vị trà kết hợp với mùi hương hoa tự nhiên. Dường như, sự chát đắng ngụ ý những khó khăn vất vả của cuộc sống lao động. Tuy nhiên sau khi nhấp xong ngụm trà ta lại cảm nhận được vị ngọt ngào đọng lại trên đầu đó là thành quả của lao động, là lòng tốt, sự bình dị và chân thành trong tính cách người Việt. Chén trà kéo con người lại gần nhau hơn trong từng câu chuyện, khiến mọi người cảm thông, gần gũi hơn và đoàn kết với nhau hơn. Văn hóa thưởng thức trà của người Việt cũng phản ánh lối sống và hành vi, giao tiếp, cách đối nhân xử thế qua bao đời. Trong gia đình truyền thống Việt Nam, những người trẻ tuổi thường pha trà để mời các trưởng lão. Một số người lại có thú uống trà thanh tảo để suy ngẫm thế sự và giao tiếp với thiên nhiên.
Nếu như trước đây trong thời phong kiến, tra được ưa chuộng bởi các vương quan, quý tộc trong triều đình để phân biệt đẳng cấp với tầng lớp thường dân thì ngày nay, trà trở nên phổ biến trong cuộc sống hàng ngày của người dân. Mặc dù hiện nay các loại đồ uống công nghiệp đóng chai bán tràn lan trên thị trường nhưng trà vẫn đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống người Việt vì nó đã trở thành một nét văn hóa truyền thống có từ ngàn xưa ăn vào tiềm thức. Từ lá chè tươi người ta còn sáng tạo ra nhiều thức uống mát khác có tác dụng thanh lọc cơ thể như: trà chanh, trà sữa, trà đá, trà thảo mộc, mocktail trà và cocktail trà, vv
Trà có mặt ở có mặt ở khắp nơi trong đời sống sinh hoạt thường nhật của người dân Việt. Trà được dung để uống sau bữa cơm, được dùng để mời khách đến chơi nhà, thậm chí trà đá đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng trên đường phố Hà Nội. Đã có hẳn một ca khúc mang tên “Hà Nội trà đá vỉa hè” được giới trẻ yêu thích nghêu ngao. Vào dịp tết trà thường giá cao hơn so với ngày bình thường. Họ cùng nhâm nhi thưởng thức trà và cùng nhau trò chuyện, chia sẻ niềm vui sum họp. Nó đã trở thành thói quen, thành nếp sống không thể thiếu: uống rượu và nếm trà như là một hành vi văn hóa quan trọng để thể hiện sự tôn trọng và mến khách. Trà đi vào tâm hồn của người Việt lặng lẽ và nhẹ nhàng như thế.
